Ngā mātāpono whānui
Ko te tāhū o Te Marautanga o Aotearoa, ko te Tiriti o Waitangi. E ahu mai ana i te Tiriti ko ngā mātāpono whānui e whai ake nei, hei arataki i te marautanga o ngā kura. He mea hanga ngā mātāpono i runga i te whakapono ko te ākonga te pūtake o ngā mahi ako katoa. Ko ngā mātāpono e whakaata mai ana, e whakatau ana i te tuakiri o ngā ākonga, o ngā kura reo Māori. Mā ngā mātāpono anō e arataki ngā mahi ako ki ngā kura. Me mātua whakauru ēnei mātāpono ki ngā mahi ako. Mā konei e eke ai te ākonga, te kura, me te whānau ki ngā taumata o te mātauranga.
Ko te ākonga te pūtake o te ako
Mā te marautanga ā-kura:
- e whakamana te ākonga
- e hāpai te oranga ā-tinana, ā-wairua, ā-hinengaro, ā-whatumanawa o te ākonga
- e whakaatu wheako kia eke ai te ākonga ki ōna taumata o ngā whāinga ako i tēnā, i tēnā wāhanga ako
- e whakatītina kia whanake atu te mōhio, ngā pūkenga, me ngā waiaro e kaha ai te ākonga.
Kia pūmau te ākonga ki a ia anō
Ka whakaritea e te marautanga ā-kura ngā hōtaka ako, kia ū, kia puāwai te reo Māori me ngā tikanga Māori.
Ko te tino whāinga, kia tū tangata te ākonga i te ao Māori. Tuarua, mā te marautanga ā-kura e whakarite wheako e whai wāhi ai te ākonga ki te porihanga whānui. Nō reira, ko tā te marautanga ā-kura:
- he whakamana i te whānau me te iwi
- he whakarite wheako e hono ana i ngā tikanga tuku iho a ngā iwi me ngā hapori o ngā ākonga
- he āwhina i te ākonga kia tū tangata i te ao Māori me te ao whānui
- he whakatutuki i ngā whakaritenga, i ngā hiahia me ngā wawata o ō rātou hapori
- he whakarite wheako me te mātauranga e taea ai e te ākonga te uru ki te ao whānui i runga i te mātau.
Kia eke te ākonga ki tōna taumata
Ka tautohu, ka whakaū, ka whakamana hoki Te Marautanga o Aotearoa i te whāinga a te ākonga i ngā tūmomo whakaakoranga papai katoa.
Nō reira, me whakarite wheako:
- kia whai wāhi mai ai te ākonga
- kia whanake ngā pūkenga, ngā waiaro me ngā uara e hiahiatia ana
- kia whai wāhi ai te ākonga ki te whakatutuki putanga ako e rite ana ki ōna āheinga
- kia tāwariwari tonu, kia taea ai te urupare ki ngā hiahia ako me ngā huarahi ako o tēnā ākonga, o tēnā ākonga.
Me mahi tahi te kura, te whānau, te hapū, te iwi, me te hapori
Whakatenatena ai te marautanga kia whakaritea he whanaungatanga i waenga i te kura me te whānau e arotahi ana ki ngā akoranga o te ākonga. Nō reira, ko tā te marautanga ā-kura:
- he whakangāwari i te huarahi kia whai wāhi atu te whānau ki ngā kaupapa whakaako katoa a te kura
- he whakauru mai i ngā horopaki o waho i te kura e whaitake ana ki te whānau me te hapori
- he poipoi i te reo me ngā tikanga o te whānau, te hapū, me te iwi.
Ko te oranga taiao, he oranga tangata
Ka whakamana te marautanga i te urunga atu a te kura, te whānau, te hapori, te hapū, me te iwi e arotahi ana ki te tū a te tamaiti, ki roto i tōna ake ao. Nō reira, ka pūmau te marautanga ā-kura:
- kia toitū te taiao
- ki te whakawhanake i ngā huarahi ako e whaitake ai te tū a te tamaiti ki te taiao
- ki te whakarite kaupapa hei honohono i ngā wāhanga ako
- ki te whakamana i te mahi a te tipuranga ki tōna ake ao.
