Ngā Kōrero ā-Tuhi i Hoki mai

I te tau 2011, ka kawea ake Ngā Whanaketanga Rumaki Māori mō ngā ākonga kei ngā tau 1 ki te 8 e ngā kura rumaki e whakamahi ana i Te Marautanga o Aotearoa hei waihanga i ā rātou marautanga ā-kura. Kei aua whanaketanga e whakamāramatia ana ngā pūkenga me ngā mātauranga i te pāngarau me te reo me mau i ngā ākonga i tēnā takahanga, i tēnā takahanga o te ara rapu mātauranga o te kura.

Mai i te Poutūterangi ki te Haratua o te tau 2010, ka tū ētahi hui ki ngā wāhi maha o te motu kia pai ai te whiriwhiri tahi a Te Tāhuhu ki te rāngai rumaki reo Māori, ki ngā mātua me ngā whānau. I ēnei hui ka kimihia ngā whakaaro o te rāngai mō te kaha mārama o Ngā Whanaketanga Rumaki Māori (tauira hukihuki), o te rere ngātahi o Ngā Whanaketanga Rumaki Māori me Te Marautanga o Aotearoa, ā, mehemea kei te taumata tika o te marautanga tēnā me tēnā whanaketanga. He mea uiui ngā mātua me ngā whānau ki te huarahi pai hei whakatakoto i ngā kōrero ki a rātou mō te tipu haere o ā rātou tamariki, ā, me pēhea te āwhina i a rātou ki te tautoko i te ako haere a ngā tamariki. 

He mea whakakao mai e Te Tāhuhu ngā kōrero i puta ā-waha i te rāngai me ngā mātua i tae ake ki ngā hui me ngā wānanga. I whakaemitia anō e Te Tāhuhu ngā whakaaro i tuhia ki te rārangi pātai i tohaina ki ngā kura, i whakairia anō ki te ipurangi. Ko te whakarāpopototanga e whai ake nei, nō roto i aua whakaaro i tuhia.

Te whakarāpopototanga o ngā kōrero i puta

• I mārama tonu te nuinga ki te take i tāraia ai Ngā Whanaketanga Rumaki Māori. O te rāngai mātauranga, i whakaae te nuinga e whakaata mai ana Ngā Whanaketanga Rumaki Māori i te neke whakamua e tika ana mō te ākonga o te kura rumaki puta noa i ngā Tau 1 ki te 8.

• I mārama ngā mātua me ngā whānau ki ngā tauira pūrongo i whakatakotoria ki ngā puka whakaputa whakaaro. Engari i āhua uaua ake ki a rātou te whakamāori i ngā kauwhata ia, tēnā i ngā kauwhata kapohanga. Me takoto he pārongo tautoko kia tika ai te whakamāori a ngā mātua i te tipu haere o ā rātou tamariki i te takanga o te wā.

• He pai ake ki te nuinga o ngā mātua me ngā whānau ngā huarahi kua roa e whāia ana hei whakamōhio i a rātou e pēhea ana te ako me te tipu o ā rātou tamariki. Ko te hui tahi ki te pouako tēnā, ko te pūrongo ka whakahokia e te ākonga ki te kāinga tēnā. Ko ngā ara kāore i painga, ko te tuku kupu kōrero noa i te waea, ko te whakairi pūrongo ki te ipurangi, me te tuku pūrongo ki te poutāpeta.

• E kī ana te nuinga o ngā pouako kāore pea e eke ā rātou tikanga aromatawai o ēnei rā mō te wāhi ki ētahi āhuatanga o Ngā Whanaketanga Rumaki Māori. Tae rawa atu tēnei kōrero ki te aromatawainga o te reo ā-tuhi me te reo ā-waha, tae atu ki ētahi āhuatanga o te pāngarau. Me tautoko ēnei pouako, mā te whakatū kaupapa whakapakari, e kawea ai e rātou ngā tikanga aromatawai e rite ana i runga i te ngākau māia. 

• Ko te āwangawanga o ētahi o te rāngai mātauranga, kāore i rite te taumata o Ngā Whanaketanga Rumaki Māori ina whakaritea ki ngā taumata o te reo Māori me te pāngarau i roto i Te Marautanga o Aotearoa. Me te aha, ka pōraruraru pea ētahi o te rāngai i tēnei āhua.

• I mea ake ngā mātua me ngā whānau ko ngā pūrongo mō te neke whakamua me te ‘noho tuwhera tonu o te kūaha’ o te pouako me te kura, koirā ētahi huarahi e tautoko ai te kura i ngā mātua, e kaha ake ai tā rātou āwhina i ā rātou tamariki i te huarahi rapu mātauranga. 

Kei konei te roanga atu o te pūrongo mō ngā whakaaro i kohia mai i ngā kōrerorero mō Ngā Whanaketanga Rumaki Māori.